وقتی ریزش مو به یک مشکل تبدیل میشود
ریزش موی زیاد و بیدلیل میتواند واقعاً ترسناک و نگران کننده باشد. اما خوشبختانه معمولاً راهی برای برطرف کردن آن وجود دارد.
همه دچار ریزش مو میشوند. این اتفاق معمولاً موقع دوش گرفتن، سشوار کشیدن موها یا شانه کردن آنها رخ میدهد و کاملاً طبیعی است. دکتر فراچسکا فاسکوف متخصص پوست و مو میگوید، "ریختن پنجاه تا صد تار مو در روز طبیعی است. دلیل آن این است که مو وارد چرخه خود میشود و موی جدید جای آن را میگیرد." اما ریزش مو میتواند نشانه یک مشکل جسمانی جدیتری باشد که نیاز به معاینه متخصص و احتمالاً درمان دارد. در این مقاله به 6 دلیل عمده ریزش مو و راه های کنار آمدن با آن میپردازیم.
1. تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium)
تلوژن افلوویوم پدیدهای است که پس از بارداری، جراحیهای مهم، کاهش وزن شدید و استرس زیاد اتفاق میافتد طوریکه در روز تعداد زیادی از موهایتان معمولاً موقع شامپو کردن موها، درست کردن یا شانه کردن آنها میریزند. ریزش مو میتواند یکی از عوارض جانبی مصرف برخی داروها مثل داروهای ضدافسردگی، بتابلاکرها و داروهای ضدالتهابی غیراستیروئیدی باشد. طی تلوژن افلوویوم، موها قبل از اینکه سریع وارد فاز تلوژن شوند، بسیار سریعتر از حد نرمال از فاز رشد وارد فاز استراحت میشوند.
علائم: زنان مبتلا به تلوژن افلوویوم،6 هفته تا 3 ماه پس از یک اتفاق استرس زا دچار ریزش مو میشوند. در این زمان، ممکن است موها دسته دسته بریزند.
آزمایشات: هیچ آزمایش خاصی برای تلوژن افلوویم وجود ندارد اما پزشک میتواند با پرسیدن سوالاتی درمورد اتفاقات استرس زای اخیر و معاینه ریشه موها آن را تشخیص دهد.
چه باید کرد: در برخی موارد، مثل بارداری یا جراحیهای مهم، باید تا کندتر شدن روند ریزش مو تحمل داشته باشید. اگر علت اصلی مصرف یک داروی خاص باشد، درمورد پایین آوردن دوز مصرفیتان یا تغییر دارو با پزشکتان صحبت کنید. اگر دلیل ریزش مویتان استرس است، نهایت تلاشتان را برای پایین آوردن میزان اضطراب و استرستان انجام دهید.
2. کم کاری تیروئید
میلیونها نفر در سراسر جهان، که اکثر آن را زنان تشکیل میدهند، از بیماری تیروئید رنج میبرند. وقتی بدنتان مقدار کمی هورمون تیروئید تولید کند، هورمونی که مسئول متابولیسم بدن، ضربان قلب و روحیه است، یعنی به کمکاری تیروئید دچار هستید. اگر بدنتان مقدار زیادی از هورمون تیروئید تولید کند پرکاری تیروئید دارید. هورمون تیروئید مسئولیت زیادی در بدن دارد، از سرعت سوخت و ساز پایه—سرعتی که بدنتان برای فعالیت اکسیژن و انرژی مصرف میکند—گرفته تا رشد موها، پوست و ناخنهایتان. اما وقتی مقدار کافی و مناسب از این هورمون در بدن وجود نداشته باشد، برخی از عملکردهای بدنتان دچار تغییر میشود.
علائم: کمکاری تیروئید علائم بسیار زیادی در بدن ایجاد میکند که از آن قبیل میتوان به افزایش وزن بیدلیل، خستگی، یبوست، افسردگی و مشکل در مرکز کردن اشاره کرد. مو، ناخن و پوست شکننده تر شده و بسیار راحتتر میشکند. این مشکل در زنان، مخصوصاً زنان بالای 50 سال، بسیار متداولتر است.
پرکاری تیروئید نیز میتواند موجب کاهش وزن بیدلیل، تپش قلب، اضطراب، آسیبپذیری، اسهال، رطوبت پوست، شعف عضلانی و بهتزده شدن چشمها شود. با بالا رفتن متابولیسم نیز ممکن است ریزش مو اتفاق بیفتد. پرکاری تیروئید تداول کمتری نسبت به کمکاری آن دارد.
آزمایشات: آزمایش خون میتواند هورمون محرک تیروئید را که برای تحریک تیروئید برای تولید هورمون تیروئید توسط غده هیپوفیز تولید میشود، اندازهگیری کند. زیادتر از نرمال بودن هورمون محرک تیروئید معمولاً نشانه کمکاری تیروئید است درحالیکه پایین بودن مقدار آن نشانه پرکاری تیروئید.
چه باید کرد: برای برگرداندن هورمون تیروئید در بدنتان به حالت نرمال، پزشکتان داروی هورمون تیروئید برایتان تجویز خواهد کرد. برای اطمینان از مناسب بودن دوز مصرفی، نیاز به آزمایشات منظم تیروئید است.
3. لوپوس
لوپوس یک بیماری خودایمن مزمن است که در آن سیستم ایمنی خود بدن به بافتهای سالم آسیب میرساند. این مشکل 5/1 میلیون فرد را در سراسر جهان درگیر کرده است و در سالهای باروری زنان بیشتر اتفاق میافتد.
علائم: لوپوس معمولاً موجب خستگی شدید، سردرد، زخمهای دهانی و متورم شدن و دردناک شدن مفاصل میشود. افراد زیادی دچار یک زخم پروانهای شکل در پل بینی میشوند و حساسیت زیادی به خورشید پیدا میکنند. علائم دیگر آن شامل تب، تورم پاها و دستها و اطراف چشم، درد سینه و کمخونی میباشد. افراد زیادی همچنین دچار ریزش مو میشوند که ممکن است خفیف باشد و فقط موقع شامپو کردن موها یا شانه کردن آن اتفاق میافتد. این ریزش مو میتواند شدید هم باشد و موها دسته دسته بریزد و روی پوست سر هم زخمهایی ایجاد شود. ازآنجاکه این علائم در مشکلات دیگر هم ممکن است اتفاق بیفتد، معمولاً بیماری لوپوس مقلد بزرگ هم نامیده میشود.
آزمایشات: روماتولوژیست مفاصل و سایر بافتهای بدن را برای مشاهده علائم اتهاب مثل گرما، درد، تورم و قرمز شدن معاینه میکند. برای سنجش سطح پادتنهای ضدهستهای (ANA) آزمایش خون انجام میگیرد. روماتولوژیست معمولاً تعیین میکند که بیمار معیارهای تشخیصی تعیین شده توسط دانشگاه روماتولوژی امریکا را داراست یا خیر و از این طریق میتواند لوپوس را تشخیص دهد.
چه باید کرد: اگر ریزش موی شما با درد مفاصل، خستگی و سایر علائم گفته شده برای لوپوس همراه است، به روماتولوژیست مراجعه کنید. متخصص مشکل شما را با تجویز داروهای خوراکی مثل پردنیزون (prednisone) درمان میکند. اگر روی پوست سرتان زخم ایجاد شده است باید به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید که برایتان کرم موضعی تجویز کند.
4. سندرم تخمدان پلیکیستیک
زنان زیادی در سراسر جهان از سندرم تخمدان پلیکیستیک رنج میبرند. این مشکل که میتواند از یازده سالگی شروع شود، بهدلیل عدم توازن هورمونی ایجاد میشود که در آن تخمدانها هورمون مردانه زیادی تولید میکنند. این مشکل معمولاً موجب ناباروری میشود.
علائم: سندرم تخمدان پلیکیستیک موجب رشد مو روی صورت، عادت ماهیانه نامنظم، آکنه و جوش و کیست تخمدان میشود. بااینکه روی قسمتهای دیگر بدن شاهد رشد بیشتر موها میشود، موهای سر شروع به ریزش شدید میکند.
آزمایشات: پزشکتان برای مشاهده بالا رفتن سطح تستوسترون و DHEAS که یک محصول فرعی تستوسترون است برایتان آزمایش خون انجام خواهد داد.
چه باید کرد: اکثر موارد سندرم تخمدان پلیکیستیک با داروهای ضدبارداری مثل Yasmin که حاوی یک آنتی آندروژن قوی است که جلوی تستوسترون را میگیرد. کاهش وزن هم میتواند با کاهش تاثیر هورمونهای مردانه برای این منظور مفید باشد.
5. مشکلات پوست سر
ناسالم بودن پوست سر میتواند موجب اتهاباتی شود که رشد مو را دشوار میکند. مشکلات پوستی که موجب ریزش مو میشود شامل شوره سر، پسوریازیس و عفونتهای قارچی مثل کچلی است.
علائم: شوره سر باعث میشود پوست کف سر بریزد به همین دلیل پوستههای زردرنگ چرب در موهایتان می بینید یا روی لباستان میریزد. این مشکل درنتیجه مخمری به نام مالاسزیا، تغییرات هورمونی یا چربی اضافی پوست ایجاد میشود. پسوریازیس که مشکلی خودایمن است که موجب تغییروتبدیل بیش از حد سلولهای پوستی میشود و پوستهای ضخیم و سفیدرنگ روی پوست ایجاد میکند که اگر کنده شود خونریزی میکند. کچلی هم با قارچی که با لمس کردن فرد یا حیوان مبتلا به آن دچار میشوید، لکههایی قرمزرنگ روی پوسته سرتان ایجاد میشود که منتشر میشود.
آزمایشات: معاینه جسمی پوسته سر به تعیین مشکل شما کمک میکند. کشت قارچ و احتمالاً بیوپسی پوسته سر نیز برای تشخیص کچلی لازم است.
چه باید کرد: هر مشکل نیاز به نسخه خاص خود دارد: برای شوره سر یک شامپو درمانی، برای پسوریازیس دارو یا نوردرمانی و برای کچلی ضدقارچهای خوراکی تجویز میشود.
6. درست کردن بیش از حد موها
شامپو زدن بیش از حد، رنگ کردن بیش از حد و استفاده زیاد از مواد آرایش مو میتواند به موهایتان آسیب برساند و موجب شکسته شدن و ریزش آنها شود. برای این منظور معمولاً از ترکیبی از کارهای مختلف—مثل استفاده از کراتین، رنگ مو و سشوار کشیدن موها—است که موجب این آسیب میشود.
علائم: اگر ریزش مو بخاطر آرایش بیش از حد موها باشد، موها شکننده میشود و پیاز مو در انتهای آن دیده نمیشود.
آزمایشات: پزشکان برای این منظور یک دسته از موها را گرفته، به آرامی میشکند تا ببینند موهایی که از آن دسته جدا میشوند در انتهای آن پیاز وجود دارد یا خیر.
چه باید کرد: از وسایلی که موهایتان را بیش از اندازه داغ میکند استفاده نکنید. سشوارتان رادر حالت خنک استفاده کنید و از اتوی مو تا حد امکان کمتر استفاده کنید. هیچوقت موها را یک تا دو درجه روشتر یا تیرهتر از رنگ موی اصلیتان نکنید. تغییر رنگ مو هر چه شدیدتر باشد، نیاز به موادشیمیایی بیشتر است که موجب شکسته شدن موها میشود. اگر از ژل یا اسپری مو استفاده میکنید، قبل از اینکه خشک شود موها را شانه کنید چون موها سختتر شده و شکسته شدن آن بیشتر میشود.
وضعیت موها شما نه تنها بر ظاهرتان تاثیر میگذارد، بلکه نشانه مهمی از وضعیت سلامتی بدنتان است. اگر دچار ریزش موی شدید شدهاید حتماً به متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
آیا یک برنامه غذایی عادی و روزمره میتواند پادزهری برای مشکل اضافه وزن در
سراسر جهان باشد؟ با کمک ویتامینD میتوان به این هدف دست یافت
2 سال قبل در دانشگاه «مینه سوتا» دکتر «شالمارسیبلی» در حال آزمایش این فرضیه
بوده که چطور کاهش کالری میتواند روی مسیرهای هورمونی تاثیرگذار باشد. تحقیقات او
نشان داد، در افرادی که در ابتدای مطالعه سطح ویتامین D آنها کافی بوده بیشتر از
افراد با سطح پایین ویتامین D وزن کم کردهاند؛ این در شرایطی بود که مقدار کالری
دریافتی هر 2 دسته یکسان بوده است. در واقع حتی یک افزایش ناچیز در پیش سازهای
ویتامین D باعث شده بود شرکتکنندگان در مطالعه 200 گرم بیشتر چربی بسوزانند.
پرسش اینجاست که ویژگی مهم ویتامین D چیست؟ آیا نور خورشید و شیر ویتامین D دارند؟
شاید ندانید که بسیاری از مردم دچار کمبود ویتامین D هستند بدون اینکه خودشان از این مسئله اطلاع داشته باشند. واقعیت این است که کمبود ویتامین D یکی از شایعترین کمبودهایی است که در بدن انسان ناشناخته باقی میماند. این کمبود روی تمام سلولهای بدن تاثیر منفی دارد از جمله روی سلولهای چربی.
نکته : ترکیب امگا3 و ویتامین D باعث کاهش وزن و پیشگیری از ابتلا به سرطان میشود.
سعی کنید ماهیهای غیرپرورشی و وحشی را انتخاب کنید چون تا 25 درصد بیشتر ویتامین D
دارند
آیا کمبود ویتامین D دارید؟
اگر هر یک از علائمی که در مطلب میآید در مورد شما صدق میکند ممکن است دچار کمبود
ویتامین D باشید. برای اطمینان از پزشک خود بخواهید در یک آزمایش مقدار 25-هیدروکسی
ویتامین D را درخواست کند. این مقدار باید در هر میلی لیتر بیشتر از 40 نانوگرم
باشد.
میانسال یا مسن هستید
هر چه سن بالاتر باشد ساخت ویتامین D برای پوست سختتر است. در مطالعه دانشگاه
بوستون 36 درصد از مردان و زنان زیر 30 سال کمبود ویتامین D داشتند اما این رقم در
مورد افراد بالای 50 سال بیش از 42درصد بود.
پوست شما تیره است
رنگدانه ملانین در پوست شما به منزله یک ضدآفتاب طبیعی عمل کرده و جلوی اثرات مخرب
اشعه ماورای بنفش را میگیرد. هر چه پوست شما تیرهتر باشد مقدار این SPF طبیعی
بیشتر بوده و پوست برای ساخت ویتامین D کار دشوارتری را پیش رو خواهد داشت.
BMI شما بالای 30 است
چاق بودن نیاز شما به ویتامین D را 2 تا 5 برابر افزایش میدهد. اگر مقدار ایندکس
بالای 30 باشد آن وقت احتمال کمبود ویتامین D در مورد شما بسیار بالا خواهد بود.
بنابراین سعی کنید بیشتر از غذاهای حاوی ویتامین D استفاده کنید.
فراتر از یک ویتامین
یکی از دلایلی که ویتامین D بهمدت طولانی مورد توجه محققان بوده این است که این
ماده صرفا یک ویتامین نیست بلکه یک هورمون نیز هست. هورمونی که در بسیاری از
فرآیندهای فیزیولوژیک بدن نقشی اساسی بر عهده دارد. به گفته محققان طی 20 سال گذشته
گیرندههای ویتامین D در 40 بافت مختلف بدن کشف شده است از جمله در قلب، لوزالمعده،
عضلات، سلولهای سیستم ایمنی و مغز. در واقع کشف گیرندههای ویتامین D در سلولهای
روده به سال 1969 باز میگردد. بنابراین باید به ویتامین D نگاهی فراتر از یک
ویتامین صرف داشت، مثلا مقدار کافی از ویتامین D میتواند معادل ورزش در کاهش خطر
ابتلا به بیماریهای قلبی مؤثر باشد. در مورد فشار خون ویتامین D میتواند باعث
کاهش آن بیماری شود.
تحقیقات نشان داده، ویتامین D در مقابله با دیابت نیز موثر است. حالا به این سیاهه، کاهش خطر زوال عقل، مقابله با برخی انواع سرطان(مثل سرطان پروستات) و پیشگیری از سرماخوردگی را هم اضافه کنید. بنابراین جای تعجب ندارد اگر بگوییم ویتامین D میتواند پادزهری برای بسیاری از سموم باشد از جمله برای چاقی. حال با برخی از تاثیرات ویتامین D بیشتر آشنا میشویم.
1. کمتر میخورید، سیرتر میمانید
وقتی سطح ویتامین D بدن شما کافی باشد، بدن مقدار لپتین بیشتری آزاد خواهد کرد.
لپتین هورمونی است که حامل این پیام به مغز است: تو سیر شدهای، دیگر نخور. از سوی
دیگر کمبود ویتامین D به معنی لپتین کمتر و افزایش هر چه بیشتر دور کمر است. نتایج
تحقیقات دانشمندان استرالیایی نشان داده اشتهای افرادی که موقع صبحانه مقدار زیادی
ویتامین D و کلسیم میخورند بهمدت 24 ساعت کاهش چشمگیری خواهد داشت. همچنین کمبود
ویتامین D باعث مقاومت نسبت به انسولین شده که نتیجه آن پرخوری و اضافه وزن است.
2. چربی کمتری ذخیره خواهید کرد
وقتی مقدار ویتامین D در خون شما کافی باشد، عملکرد سلولهای چربی برای ذخیره چربی
کندتر خواهد شد اما وقتی مقدار ویتامین D کم باشد سطح هورمون پاراتیروئید و
کلسیترول افزایش یافته که عواقب خوشایندی دربر ندارد. سطح بالای این هورمونها بدن
شما را تشویق میکند تا بهجای سوزاندن چربی آن را ذخیره کند. نتایج تحقیقات
دانشمندان نروژی نشان داده سطح بالای هورمون پاراتیروئید یک خطر بالقوه برای اضافه
وزن بهخصوص در مردان بالای 40 سال است.
3. شما چربی شکمی بیشتری خواهید سوزاند
ویتامین D به شما کمک میکند تا در سراسر بدن چربی بسوزانید ولی این ماده در کاهش
مقدار چربیهای شکم از بقیه مناطق موثرتر است. نتایج مطالعات صورت گرفته در دانشگاه
مینه سوتا نشان داده، ویتامین D اساسا باعث چربی سوزی در ناحیه شکم میشود. توضیح
این عملکرد این است که ویتامین D در کنار کلسیم تولید کورتیزول را کاهش میدهند؛
کورتیزول هورمون استرس است که باعث تجمع چربی در شکم میشود.
4. هم وزن کم میکنی، هم قلبت سلامت میماند
نتیجه مطالعه دیگری نشان میدهد، رژیم غذایی غنی از مواد لبنی(یعنی مقدار زیادی
کلسیم و ویتامین D) به افراد کمک میکند تا 70درصد بیشتر از افرادی که همین مقدار
کالری را از مواد دیگر دریافت کردهاند وزن کم کنند. علاوه بر این، مطالعه دیگری که
توسط دانشمندان آلمانی انجام شده نشان میدهد، سطح بالای ویتامین D در واقع با
تشدید مزایای کاهش وزن، خطرات بیماریهای قلبی- عروقی را نیز با کاهش مقدار
ترگلسیرید کاهش میدهد.
با خانواده ویتامین D آشنا شوید:
تخممرغ
تخممرغ مثل ماهی چرب حاوی ویتامین D، امگا3 و پروتئین است. تحقیقات دانشمندان
دانشگاه سن لوئیس نشان داده، خوردن تخممرغ موقع صبحانه تا 65 درصد باعث کاهش کالری
دریافتی و کاهش کلی اشتها در طول روز میشود.
ماهی چرب
ماهیهای چرب منبع غنی از ویتامین D هستند که بهترین آنها ماهی سالمون است. علاوه
بر این ماهیهای چرب، سطح بالایی از اسید چرب امگا3 دارند. ترکیب امگا3 و ویتامین D
باعث کاهش وزن و پیشگیری از ابتلا به سرطان میشود. سعی کنید ماهیهای غیرپرورشی و
وحشی را انتخاب کنید چون تا 25 درصد بیشتر ویتامین D دارند.
لبنیات
اغلب فرآوردههای شیر غنی از کلسیم و ویتامین D هستند. در همین مطلب توضیح دادهایم
که کلسیم به کاهش ذخیره شدن چربی در بدن کمک میکند، همچنین لبنیات غنی از اسید
آمینه لوسین است که در تحریک عضلهسازی و چربیسوزی نقشی اساسی بر عهده دارد. بهدلیل
همین ترکیب ویتامین D و لوسین است که منابع لبنی کلسیم، 2 برابر بیشتر از مکملهای
کلسیم باعث کاهش وزن میشود.
مکملهای ویتامین D
خوردن مکمل ایده خوبی است. در واقع برخی از متخصصان مقدار هزار تا 2 هزار واحد
ویتامین D را بهصورت مکمل در کنار یک رژیم غذایی غنی از ویتامین D روزانه پیشنهاد
میکنند. این فرضیه بیشتر از دید هورمونی مورد حمایت متخصصان است. اگر شما اضافه
وزن داشته باشید یعنی BMI شما بالای 25 باشد، به احتمال زیاد به مقدار بیشتری
ویتامین D نیاز دارید. چربی بدن ویتامین D را به دام انداخته و مانع استفاده آن در
بدن میشود. هر چه وزن شما بیشتر باشد مقدار بیشتری ویتامین D به دام افتاده و کمتر
وارد جریان خون میشود. افراد چاق(با BMI بالای 30) 2 تا 5 برابر بیشتر از افراد
لاغر ویتامین D احتیاج دارند. واضح است که این مقدار ویتامین D باید با نظارت پزشک
تجویز شود، چون ممکن است مضر باشد. هنوز متخصصان بهطور دقیق مشخص نکردهاند که اگر
کسی اضافه وزن داشته باشد ولی چاق نباشد چقدر ویتامین D نیاز دارد ولی به گفته
پروفسور هالیک این رقم احتمالا چیزی بین 2 تا 4 هزار واحد خواهد بود.
مشکلی که در مورد خوردن مقدار زیادی قرص حاوی ویتامین D وجود دارد این است که این فرم مصرف ویتامین D باعث چربیسوزی مطلوبی نمیشود. منابع غذایی ویتامین D معمولا سایر موادغذایی مفید در کاهش وزن را هم در خود جای داده است.
نور خورشید و ویتامین D
حتما شنیدهاید که نور خورشید باعث تولید ویتامین D میشود. وقتی نور خورشید به
پوست برخورد میکند کارخانه تولید ویتامین D در بدن فعال شده و فرمی از این ماده
میسازد که تا 2 برابر بیشتر در جریان خون دوام میآورد(در مقایسه با ویتامین D
مکملها یا موادغذایی.) تنها مشکل یک بیماری مهلک به نام سرطان پوست است. برای
اینکه در بدن ویتامین D به حد کافی ساخته شود لازم است فرد در اوج شدت نور آفتاب
یعنی در ساعات 10 صبح تا 3 بعدازظهر بدون ضدآفتاب در معرض نور خورشید قرار گیرد
اما اگر سرطان را هم کنار بگذاریم مقدار ویتامین D تولید شده در بدن به واسطه تابش
نور خورشید بستگی به موقعیت شما دارد. حتی زندگی در شهرهای پرنور نیز تضمینی بر
ساخت مقدار کافی ویتامین D نیست چون آلودگی هوا جلوی رسیدن نور کافی به پوست را
میگیرد.